ʻAʻole ia he mea huna e hele nā keiki ma o ke kahua o "no ke aha", inā makemake lākou i nā mea āpau o ka honua nei. ʻO kekahi mau nīnau no nā puʻupuʻu liʻiliʻiʻaʻole nā mākua wale nō, akā,ʻo nā kānakaʻepekema hoʻi e ho'āʻo nei no nā makahiki e wehe i ke kumu o nā mea maʻamau.
ʻAʻole nā mākua wale nō, akā,ʻo nā meaʻepekema hoʻi e pilikia ana i kaʻiʻini o nā keiki e makemake ana e loaʻa nā pane i nā nīnau likeʻole. ʻO ka manawa pinepine i ka pāpale "no ke aha" i hana ai i ka pupule, no ka mea, ke aʻoʻia nei nā kumu he nui e nā papahana. ʻO kou manaʻo - ka heluʻana i nā pilikia o nā keiki i kaulana loa, hikiʻole ke pane pololei i kēia manawa.
1. No ke aha eʻakaʻaka ai nā kānaka?
Hoʻopili nā kānaka hoʻonaʻauao e hiki i nā kānaka ke hoʻohana i nāʻanoʻoihana he 15 aʻoi aku, hauʻoli, hōʻole, hoʻonāukiuki a me nā mea'ē aʻe. ʻOiaiʻo ka hauʻoli nui e haʻi i nā manaʻo likeʻole, no laila e hoʻohana ai lākou i ka huhū, ka weheʻana i nā niho, a me ka hoʻolohe. Hoʻomaka ke kanaka eʻoliʻoli ma loko o ka'ōpū o ka makuahine, a ke'oniʻoli nei kēia lemu. Hōʻike nā mea noiʻiʻo ka'ōkani a nā keiki kekahi o nā ala mua o ka hoʻoponoponoʻana,ʻoiai lākou eʻoluʻolu ana i nā mākua.
2. No ke aha eʻoki ai nā kānaka?
Ma waena o nā kumumanaʻo he nui e pane ana i kēia nīnau,ʻo ka'ōleloʻoiaʻiʻo loa e like me ke kōkuaʻana i ke kalaʻana i kahi mea hiki ke hoʻokuʻu i ka pilikia mai ka lolo a hoʻomaikaʻi i kāna hana. ʻO kēia ka mea e hōʻoiaʻiʻo ai i ka wā ma mua o ka heleʻana i kahi moe, i ka wā e hoʻemiʻia ai ka lolo, a ināʻaʻoleʻoe e hiamoe nui. No ka pilikino o ka'ōpiliʻana, ua manaʻoʻia ua hoʻokumuʻia kēiaʻano i nā poʻe a me nā wā kahiko, i ka wā i hukiʻia ai ka alakaʻi e hōʻike i nā mea a pau i kūʻole i keʻano maikaʻi a me nā lālā'ē aʻe i kākoʻo iā ia, a laila e hoʻonui i ka makaʻala o ka poʻe. Aia kekahiʻanoʻokoʻa e like me keʻano hoʻohui e hana ai i nā poʻe e aloha pū kekahi i kekahi.
3. No ke aha e 'hina ai ke kanaka i loko o ka moeʻuhane?
Nui nā poʻe i manaʻo a ala ala ala hoʻi ma hope o ka hāʻuleʻole o kaʻike i ka moeʻuhane, me ka maopopoʻole i ka mea i hanaʻia. ʻO keʻano o iaʻano e pili ana i kaʻepekema e kapaʻia ai he "hipnotic jerk", a ua ho'ākākaʻia kona hiʻohiʻona ma muli o ke kū'ēʻana i ka muscular. ʻO ke kumu o ka hoʻonāukiukiʻana, ua wehewehe nā kenekema i nāʻano likeʻole. Eia kekahi laʻana, aia ke kumu o kēia no ka hoʻopiʻiʻana o ka primate: i ka wā i hiamoe ai lākou ma luna o nā lālā, hiki i nā liko o ke kino keʻike i ke kākoʻo. E like me kekahiʻano'ē aʻe,ʻo ka "hypnotic jerk" heʻano ia o ka loli mai ka moku hana e hiamoe. I ka wā o ka "hāʻule", aia ka hopena o nā pūnaehanaʻelua, aʻo kaʻokiʻoki ka pākuʻi o ka ike.
4. Na wai mai i ola ai ka honua a pau?
Ua hanaʻo nā kānakaʻepekema i ka noiʻi no nā makahikiʻoi aʻe ma mua o hoʻokahi makahiki a ua hoʻoholo hope e pili ana i nā mea ola a pau i nā protein a me nā waikawa nucleic. Mahalo i ka hikiʻana o ke kiko'āinana, hiki iā ia ke hoʻohaʻahaʻa i nā mea a pau i kahi kupuna kū hoʻokahi o ka honua (ʻo ka'ōlelo Pelekānia hope loa - LUCA). Ua like ia me ka hale kiaʻi a ma kahi o 2.9 billion makahiki i hala aku nei ua hāʻawiʻia iʻelua mau lālā o ka uluʻana: eukaryotes a me ka bacteria.
5. No ke aha e hele wāwae ai kekahi kanaka me nā makaʻeleʻele i nā'ōpuni?
Hōʻike pinepine nā kiʻiʻoniʻoni i kahi e hoʻomaka ai ka heleʻana o kahi mea i nalowale e holoholo i loko o ka pōʻai, aʻaʻole kēia he hiʻohiʻona, akāʻo ka mea maoli. Ke hana nei kēia i ka paniʻana o kekahi kanaka i nā maka, no laila,ʻo ka mea mua, e hoʻohuliʻo ia i nā maka, a laila hoʻomaka e hele i kahi pōʻai. Ke kanalua? A laila e hana i ka hoʻokolohua, aia wale me ka mea kōkua, nāna e hoʻomalu i nā mea a pau. Uaʻimi nā kānakaʻepekema i kēiaʻano mea nui a ua hoʻoholo e hoʻokō kēia mea no ka meaʻaʻohe he kahakai ma kahi. I ka hope, ma ka hilinaʻi wale i ko lākou mau manaʻo, ke hoʻomaka nei ke kanaka e haʻalele i ke ala pololei. Aia kekahi manaʻo'ē aʻe he mea like ka mea a pau i keʻano o ke kino.
6. Pehea e hana ai ka hoʻomanaʻo?
No ka lōʻihi, ua manaʻoʻia ua hoʻopaʻaʻia ka hoʻomanaʻoʻana o ke kanaka i ka hippocampus (hapa o ka lolo) a iʻole i hoʻopuehuʻia i loko o kahi hui kūʻokoʻa o nā neuron. I kēia mau lā, ua aʻoʻia e nāʻepekema e hoʻomalu i ka hoʻomanaʻoʻana i nāʻiole, e hoʻohuli i kekahi mau pilikino pili. Hōʻike nā hoʻokolohua i ka wā eʻikeʻia ai nā pūnaewele, ua hoʻokomoʻia nā pūnaewele pū i loko o ka hana, i hoʻohanaʻia i ka wā i loaʻa ai kaʻike,ʻo ia hoʻi, hoʻomanaʻoʻole ka hoʻomanaʻo i nā manaʻo wale nō, akā, hoʻomanaʻoʻo ia iā lākou. ʻOiaiʻaʻole e hiki i nāʻepekema ke pane i ka nīnau, pehea e maopopo ai i ka lolo ke pili o ka pilina i ka lolo, akā, uaʻike muaʻia ka holomua.
7. He aha ka makahiki kiʻekiʻe o ke kanaka?
Ma nā'āina'ē aʻe, aia nō ko lākou mau loloa lōʻihi - poʻe, he 90 mau makahiki aʻoi aʻe ko lākou mau makahiki. Ua hana nui nā kepekema i ka noiʻi e hoʻoholo i nā mea e hoʻoholo ai i ka makahiki o ke kanaka. ʻO ka mea mua, ua hoʻoholoʻia ka lōʻihi o nā wāhine ma mua o nā kāne. A hiki i ka 2017, ua manaʻoʻiaʻo ka mea noho loa o ka honua neiʻo ka wahine Faraniʻo Zhanna Kalman, a makeʻo ia ma hope o kona huliʻana iā 122, akā, uaʻoi aku ka nui o kāna hopena. I Indonesia, noho kekahi kanaka i 146 mau makahiki. ʻAʻole hiki i nāʻepekema ke pane i ka nīnau i nā makahiki e hiki ai i ke kanaka ke ola.
8. E hiki anei i nā holoholona ke wānana i ke ōlaʻi?
Hōʻikeʻia ma mua o ka hanaʻokoʻaʻana o nā holoholona hōʻeha, uaʻikeʻia mai'Anelani kahiko, akā,ʻaʻoheʻike i keʻano o ka hana i mea'ē aʻe a me nā mea eʻike ai no ka wānana. ʻO kaʻoiaʻiʻo, he loli nā holoholona i nā kūlana kūlohelohe, akā, hikiʻole ke hoʻomaopopo i nā hopena o nā holoholona i ka wā o ke ōlaʻi. No ke aʻoʻana i kēia, ua hoʻokōʻia nā haʻawina, akā, kū'ēʻole nā hopena, no laila,ʻaʻole hiki ke'ōlelo pololei i nā holoholona e hiki ke wānana i kahi ōlaʻi.
9. No ke aha i kauʻia nā leka i ka pī'āpā ma kēia hoʻonohonoho?
Uaʻike nā kamaliʻi hoʻi ua hanaʻia ka pīpī e nā kaikuaʻana Cyril a me Methodius, a ua hoʻoholo lākou e unuhi i ka Baibala no nā Slav. Ua aʻo lākou i nā kani i hoʻohanaʻia i ke kamaʻilioʻana a ua hōʻea mai me kahi hua'ōlelo pī'āpā no lākou. ʻO ka hoʻonohonoho o ka hoʻonohonohoʻana i nā leka hou e like me ka Helene Greek. No ke aha i hoʻoholo ai nā kaikunāne e hana pēlāʻaʻoleʻikeʻia. Malia paha e pili ana i ka palaualelo a me ka makemakeʻole e hōʻea mai me kahi laina'ē aʻe, aʻaʻole paha lākou i makemake e hōʻole i ka'ōlelo o ka'ōlelo Baibala.
10. No ke aha e holo ai ke kaʻa aʻaʻole e hāʻule?
Ma mua, ua hoʻohanaʻiaʻelua mau hua'ōlelo no ka paneʻana i kēia nīnau:ʻo ka hopena gyroscopic (wehewehe i ka hikiʻana o ke kino wikiwiki e hoʻopaʻa i kona kūlana) a me ka hopena (ka hoʻomau mau ma luna o ka ikaika centrifugal). Ua hōʻoleʻia kēia mau koi e kekahi mea'ekema Amerika ma ka makahiki 2011,ʻoiaiʻo ia i kūkulu ai i kekahiʻano hoʻohālike kaʻaʻole e hoʻohanaʻole ana i kēia mau mea kino. Ke hoʻomauʻia nei ka noiʻiʻana i kēia wahi,ʻoiaiʻaʻole i loaʻa ka kumu no ka holoʻana o ke kikowaena a mālama i ke koena.
11. No ke aha keʻano o nāʻano o ke koko?
I ka makahiki 1900, ua hoʻoholoʻo Scientist Vienneseʻo Karl Landsteiner i ka nui o nā koko o nā kānaka, ma hope o ka noʻonoʻoʻana i kahi,ʻo ia i hoʻokaʻawale i nā hui kokoʻehā. Mahalo i kēia, ua hoʻomaka ka hoʻolahaʻana o ka makana,ʻoiai e hiki i nā kauka ke nānā aku i ka laulima o ka antigens. ʻAʻole heʻaha kūkā ma ke kumu no kaʻokoʻa o nāʻano o ke koko,ʻaʻole i loaʻa i nā kānakaʻepekema, akā aia kekahi manaʻoʻaʻole i loaʻa i nā poʻe kahiko ka'āpana, a hoʻokahi wale nō hui ke koko. Ua loli keʻano no ka hopena o ke aniau, nā meaʻai a me nā kumu'ē aʻe.
12. No ke aha i paheʻe ka paheʻe?
I ka wā o ka hoʻoilo, nui nā poʻe e hāʻule ana i ka hau'ālī paheʻe, me ka loaʻaʻana o nāʻehaʻeha, aʻo ka kumu o kaʻaeʻana - uaʻikeʻoleʻia ka heleʻana ma luna o ka honua o kahi'ōmole lahilahi o ka wai, akāʻo ia ke kumu. Manaʻo nā kānakaʻepekemaʻo kēia ke kumu o ka emiʻana o ke anuanu o ka hau ma muli o ka hoʻonuiʻana o ka pika. Aia kekahi palapala e hoʻoheheʻeʻia ana ka hau no ka ikaika, akā,ʻoi aku ka mana - ke kuewa. Hoʻomaopopo loa nā kānalua i kekahi, no laila, ke manaʻo nei lākou he mauʻili honua ka ice, no ka mea e pili ana paha ināʻaʻole paha.