Ke loli mau nei kaʻike Hawaiʻi, a ua loli iki nāʻikeʻepekema i keʻano o nā manaʻo kanaka. Eia kekahi, ua hoʻololi lākou i ko lākou mau noʻonoʻo i ka nui o nā manaʻo maoli o ke kanaka - ma mua o kaʻelima, ua nui loa aku.
Nā manaʻo i ke ola o kekahi kanaka
Ua hoʻomaopopo ka mea'enekema kahikoʻo'Aristotle i ke kanaka he 5 mau manaʻo -ʻike, lohe, hani, hoʻopā a me ka meaʻono. Hoʻokumuʻia kēia mau manaʻo ma nāʻano likeʻole a me ke kino. I kēia mau lā, hoʻonui ka poʻeʻepekema iā lākou i keʻano wela (hāpaiʻana), kaʻeha (nociception), ke kaulike a me ke kūlana o ke kino i kahi (kūpono),ʻike i nā'āpana o ke kino o kekahi e pili ana i kekahi (proprioception).
ʻO kēia mau manaʻo e kōkua i ke kanaka eʻike maopopo i ka honua a puni a hoʻokele i ia. Hiki ke hoʻokaʻawaleʻia kekahi o nā manaʻo maoli o ke kanaka i mau mea. Eia kekahi laʻana, ua paneʻia nā meaʻokoʻa o nā meaʻono e nā mea likeʻole, no laila keʻike nei ke kanaka i nā meaʻono,ʻawaʻawa, paʻakai, nā meaʻono, momona a momona. Aia kaʻikeʻike i loko o ke kanaka i 2 mau mea - keʻano o ka mālamalama a me ke kala.
No kaʻike i ke kani, he nui nāʻike, a ma nā poʻe'ē aʻe, hiki ke kaʻawale ke alapine. Aia ia ma ka helu o nā lauoho lauoho, a ma ko lākou kūpaʻa. Hoʻokomoʻia nā manaʻo kaumaha o ke kanaka i loko (ka hui, iwi, kaʻeha ma loko o nā'ōpū) a me waho (ʻeha eʻikeʻia e kaʻili). No ka mea o ke ala o keʻala ke kuleana no kahi 2000 mau mea loaʻa.
Aia kekahi mau manaʻoʻehāʻaʻole iʻikeʻia e ka poʻeʻepekema -ʻo ka pilikino a me keʻano o ka manawa. I kaʻoi aʻe nui a emi iho paha, hōʻike lākou iā lākou iho ma kahi kokoke i nā mea a pau, akā wale nō i kahi mau manaʻo ikaika o kēiaʻano.
ʻO ka manaʻo kiʻekiʻe o ke kanaka
Ma waho aʻe o nā manaʻo maoli,ʻoi aku ka ikaika o ka manaʻo o ke kanaka, he mea paʻakikī ke kaʻawale a keʻano. ʻO nā manaʻo, ka pūʻali'ōpiopio, a me nā mea e loaʻa ai ke kuleana no nā manaʻo maʻamau. ʻO nā manaʻo kiʻekiʻe ka naʻau o ke kanaka, kona uluʻana i ka hoʻomanaʻana, nā manaʻo, nā hiʻohiʻona kūpono, a me kaʻike.
Hiki i nā manaʻo kiʻekiʻe o ke kanaka ke hoʻokaʻawaleʻia i 4 mau hui:
- Moʻopiʻo - hōʻike lākou i ka manaʻo o kēlā kanaka iā ia iho, i nā poʻe'ē aʻe e hele nei i nā hanana. Ma nāʻano pilikino, ke kūlana kaiapuni kahi i ulu ai ke kanaka i koʻikoʻi ikaika.
- Mahalo - he manaʻo maikaʻi kēia, heʻoluʻolu, he mele. ʻO nā manaʻo aloha i loko o nā kānaka a pau e hōʻikeʻia i nāʻano likeʻole, e hoʻomaʻamaʻa ana i ke kanaka a ma kekahi hapa i kona mauʻano pono.
- ʻO kēia mau mea iʻikeʻia e pili ana i nā hana o ke kanaka i kēlā me kēia lā (hana, aʻo, hāʻalo, hoʻolālā). Hiki iā lākou ke hōʻike iā lākou iho me ka hoihoi, ka hoʻohālike, ka hauʻoli a me nā manaʻoʻole, a pēlā aku.
- Keʻike a me ka noʻonoʻo - keʻano o kēia mau manaʻo o ke kanaka i hōʻikeʻia i ke aloha o ka aʻoʻana i kekahi mea hou,ʻikeʻole, makemake i kahi wahi o kaʻike, ke kumu.