I kekahi manawa,ʻikeʻia ka moʻolelo hoʻomanaʻo iʻoi aʻe ka hakakā ma mua o nā mea iʻikeʻia.
ʻO kēia hoʻi ka hihia me nā puke koʻikoʻi o ke Kai Kūʻono, i kapaʻia i nā manawa i kapaʻia he "pōpō hoʻomana", i kauʻia ma lalo o nā manaʻo Karistiano a pau.
ʻO kahiʻike kupaianaha o ka manuscript Qumran
I ka makahiki 1947,ʻo nā poʻe'ōpio o kaʻohana nomadio o ka hapalua o ka māmā e kāhili ana i nā kao ma ke komohana o Ioredane. ʻO kekahi o nā holoholona i hele liʻiliʻi, aʻo nā keikikāne e hele ana. I loko o nā ana o Qumran i ka manawa o nā hulina a lākou iʻike ai i nā lauwai lepo kahiko. Ma ka hoʻoholoʻana aia he gula i hūnāʻia, no kaʻimiʻana i nā kālā maʻalahi, ua uhaʻi nā Bedouin iā lākou.
ʻO kekahi o nā mea iʻike maka i nā lola i hōʻikeʻia i keʻano:
"He mau kaikunāne kekahi i kekahi. ʻO kekahi o lākou, i kapaʻiaʻo Juma Muhammad Khalil, hoʻoleiʻo ia i nā pōhaku ma ka puka o kekahi ana ma nā pōhaku ma ke komohana o ka paepae Qumran. Ua paʻi kekahi o nā pōhaku i ka lua o ka lua a ua'ānai i kekahi mea i loko. Ma laila ua loaʻa iā ia nā moku lepo heʻumi, e like paha meʻelua kapuaʻi ke kiʻekiʻe (60 knm). I kona hoʻonāukiukiʻana, ua nele nā moku āpau, koe wale nōʻelua. Ua piha kekahi o nā mokuʻelua i ka lepo, aʻo kekahi i loko o nā pukeʻekolu, a ua kāwiliʻia iʻelua o ka lole olonā. Ma hope iho uaʻikeʻia ua mau puke nei e like me ka papa inoa o ka buke Baibala ma ka puke Baibala, ua loaʻa i nā Bedouinʻehā mau hua'ōlelo hou: he hōkū o nā mele a me nā himeni, kahi papa inoaʻole oʻIsaia, he puke, aʻo ka palapala kaua a me ka'āpana'āpana o Genese. "
ʻAʻole lākou i ka waiwai waiwai, akā aia kekahi mea nui aku: nā hoʻomana hoʻomana hoʻomana i kākauʻia ma ka'ōlelo Hebera a me ka'ōlelo Aramaic. Ua lilo lākou i mea kupaianaha no ka mea ua kākauʻia nāʻoihana Karistiano a pau iʻike muaʻia ma nā papa a me nā pōhaku. Ua kākau pūʻia hoʻi nā manuscript manuscript Amazing Qumran ma nā meaʻoluʻolu, hoʻopiliʻia i loko o nā'ōwili a hunaʻia mai nā maka prying.
Mai ka makahiki 1947 a hiki i ka makahiki 1956, ua hoʻokumu nā kālai'āina o nā'āina i nā kiʻi nui ma kahi o nā puke mua. Uaʻikeʻia kekahi kaua maoli ma waena o kahiʻoihanaʻepekema a me nāʻohana o ka'āina. Ua mākaukau nā Bedouins e pepehi no ka mea mua o ka loaʻaʻana o nā moʻolelo hou. ʻAʻole lākou i noʻonoʻo pono iā lākou - ua'ōlelo koke lākou iā lākou i nāʻepekema no ka waiwai nui. Ua kūʻaiʻia he 190 mau pepa a loaʻa i nāʻano likeʻole.
ʻAʻoleʻike mua nā mea heluhelu i nā meaʻepekema:ʻo ka mea i kūʻaiʻia aku iā Juma Muhammad Khalil a me kona hoahānau i ke kahuna pule. Ua hoʻoholo nā kahu hipa o kaʻikeʻole i ka waiwai nui a huli i ka mea hoʻolako. Ua laweʻo ia iā lākou me ka Metropolitan Athanasios Iesua Samuel mai ka St. Mark Monastery ma Ierusalema. I ka manawa hope loa, uaʻaneʻane ka moku i ka moku:ʻaʻole i makemake ka monokena e waiho i nā kaikuaʻana maikaʻiʻole.
No ke aha i hoʻomaka ai ka weheʻiaʻana o nā puke hōkū o ke Kai?
Ua ho'āʻo ka Metropolitan eʻike i ka mea i loaʻa iā ia i loaʻa i hoʻokahi makahiki ma hope o ke kūʻai. ʻO nā mea kākau moʻolelo a pau āna i ho'āʻo ai e launa pū ma'Europa, e hāpai ana i nā lima. Ua'ōleloʻia eʻelua poʻe o ka papahanaʻAmelika ma Ierusalema,ʻo William Brownlee lāuaʻo John Trever, inā e laweʻoe i nā kiʻi o nā puke, a laila ma luna o ka pīkole, e maʻalahi ke kākauʻana ma mua o ka palapala kumu. Ua paʻi kiʻiʻia nā puke mai ka calfskin a me ka papyrus i loko o nā kope - i kēia lā, mālamaʻia nā kiʻi i loko o nā hale kaʻa ma ka honua holoʻokoʻa.
Uaʻike wikiwikiʻo John Trever i ka hana kupanaha i mua ona: i waena o nā moʻolelo, ua hōʻikeʻo ia i ka "buke aʻo" o ka Halepule Methodist. ʻIke houʻia ka hōʻikeʻana ua kākauʻia nā pepa a pau e ka hui Qumran Essen. Ua kū kēiaʻaoʻao Iudaio i ka hapa mua o ke kenekulia 2 BC. Uaʻoi aʻe nā rula koʻikoʻi o ka'ōlelo, a ua kākauʻia kekahi o lākou i loko o ka puke aʻo. Ua kapaʻia nā Essen i nā Kalikiano Alexandrian mua.
Ua'ōlelo kaʻepekema, e hoʻololi ana i nā moʻolelo, i'ōleloʻia:
"He maʻalahi ko lākou maʻamau, akā ua nui. ʻOiai, ua aʻoʻia lākou e mahalo i ke Akua ae pono i nā mea a pau. Ua pāpāʻia ka Essenes e kū'ē i ka hō'āhewaʻana i ka wahaheʻe, ke kumakaiaʻana ka mana a kū i waho i ke kūlana o nā mea i koe me ka kōkuaʻana i nāʻaʻahu a me nā mea nani. Ua pāpāʻia kekahi mau'īlio o nā mea i hūnāʻia e hoʻolaha aku, a me ka hoʻopaʻaʻana hoʻi i nā'ōlelo hoʻohiki hoʻokamani. "
He aha ka mea i kākauʻia ma nā puke kūikawā?
Ma hope o ke kūʻokoʻa pihaʻana i nā pono a pau i kākauʻia ma keʻano o ka hoʻomana, ua hoʻokaʻawale nā meaʻepekema i nā kikokikona e like me kā lākouʻike. Ke kahaha nui nei kekahi i ka hōʻike o nā wahi likeʻole a me nā pae o ka hoʻomōhalaʻana o ka hoʻomana i hāʻule ma nā pepa:
- nāʻike o nā kiko'ī o ka hanaʻana i ke Kauoha kahiko;
- nā mea e pili ana i ke ola o ka poʻe kākoʻo o Kristo a me kona mau ukali;
- nā buke apocrypal ma keʻano;
- nā puke iʻikeʻia o ka berita kahiko.
Ua kōkua ka moʻolelo Qumran i kaʻikeʻana i kahi hikiʻole keʻikeʻia, he manawa pono no ka kākauʻana i ke Kauoha Kahiko. I ka manawa ma mua, ua manaʻo ka poʻe Kristiano a me nā Iudaio i kākauʻia ma waena o ka 1400 BC. a me ke 400 KKM. Ke'ōlelo nei nā pukeʻo Qumran ua paʻa ke Kauoha o ka Old Testament i ka 150 BC, a ma hope iho o ia mea "ʻaʻole i hoʻokauʻia i ka moʻolelo." ʻAʻole i hiki i nā hopena o nā haʻawina hoʻokolohua o nā moʻolelo ke kāpae i ko lākou pono.
ʻO kaʻoi aku o ka mea kupaianaha ka mea i loaʻa i loko o nā puke o kahi puke piha wale nō o ka Baibala ma ka honua -ʻo ka puke Qumran o ka wānanaʻoʻIsaia, i kākauʻia i ka 125 BC. He mea hikiʻole ke noʻonoʻo i keʻano o nā manaʻo o nā meaʻepekema i lawe i ka manawa mua i nā pepa ola - nāʻike o ka wā kahiko!
No ke aha i lilo ai nā pepa i mea kū'ē i ka Ekalesia?
ʻO nā inoa a pau iʻikeʻia o ka Ekalesia Karistiano a hoʻoloheʻole i ka makemakeʻole eʻike i nā puke a Qumran e like me keʻano hoʻomana. ʻAʻole nā kāhuna e mākaukau e hoʻomau i nā mea i kākauʻia e ka'ōpana Essen. Kū lākou i kekahi "kumu aʻo o ka pono", a ua hoʻomana nā kaiāulu ma kahi pā me Iesu. I kekahi o nā pepa, ua kapaʻiaʻo iaʻo "ka Mesiaʻelua," e kū'ē i nā manaʻo o ka Kristiano.
Hōʻike nā moʻolelo i ka Mesia ka mea i manaʻoʻia e nā mea i manaʻoʻiʻo, e like me ka'ōlelo Essenes. E lilo anaʻo ia i alakaʻi alakaʻi koʻikoʻi a me ka koa koa, no laila, ua hōʻehaʻia ka manaʻo o Kristo. ʻOʻIsaia wale nō ka wānana o kekahiʻanoʻano'ē aʻe: e hānauʻia ka Mesia e ka wahine puʻupaʻa, aeʻae mai i nāʻeha o ke kino no nā hewa o nā kānaka. ʻO wai o nā puke e hiki ke hilinaʻiʻia, ināʻaʻole kānalua kaʻoiaʻiʻo o kēlā me kēia o lākou?