Ua'ānaiʻia nā Iudaio i ka hoʻomāinoino a me ka weliweli i ka make. I kekahi manawa,ʻo ke aupuni o nā'āina kahi i hoʻoneleʻia ai ka poʻe i hoʻoneleʻia, ua hanaʻia ka hoʻopaʻi kūpono maoli i nā Iudaio, aʻo ke kahakahaʻana i ka lāhui i makemakeʻoleʻia. ʻO ka poʻe kuleanaʻole wale nō e holo malū ma kahi'ē i keʻimiʻana i kahi hilinaʻi hou i ka hopena o nā lono e pili ana i ka hoʻopaʻi koko. Akā, no ka waihoʻana i kā lākou waiwai a pau,ʻaʻole hiki i nāʻohana me nā keiki ke hele mau loa mai ka hahaiʻana. ʻO ia ke kumu i mālamaʻia ai nā hana o ka ho'ōla ho'ōla o nā poʻe Iudaio mai nā pogrom e ulu i nā moʻomanaʻo a me nā hanana kūikawā no nā hana. ʻO ka lā Iudaio hoʻi o Purim e hiki ke heluʻia no ko lākou helu, no ka mea,ʻo kona moʻolelo e pili ana ia i kaʻoiaʻiʻo maoli o ke ola kupanaha o ka poʻe Iudaio o ka mō'ī Peresia kahiko mai nā hana hoʻopunipuni a nāʻenemi o nā mamo aʻIseraʻela.
ʻO ka mōʻaukala no ka lā Iudaio no Purim
ʻO ka mō'ī Peresia ma kēlā mau manawa lōʻihi (486-465 BC) i noho aliʻi ma luna oʻAretasaseta kaʻino a me ka hoʻowahāwahā. E pili ana i keʻano pilikino a me ka noʻonoʻo o kēia aliʻi Pelekāne, ua'ōleloʻo ia i ka pepehiʻiaʻana o kāna wahine mua, aʻo ia ka mea iʻaʻa e kū'ē i ka makemake o kāna kāne e hula i mua o kaʻaha o nā malihini. Ma ke ala, ua hāʻawiʻia kēia'ōlelo aʻo koʻikoʻi i ka mō'ī e ke kākā'ōleloʻo Aman, a ma hope aku e liloʻo ia i meaʻino nui o ko kākou moʻolelo.
ʻO kaʻehaʻeha,ʻaʻole ia i nā rula o ke aliʻiʻAretasaseta, a ua hoʻoholo koke iholaʻo ia eʻimi i kahi kūhaka hou, e hoʻokomo i ka laweʻana i ka hale aliʻi i nā nani maikaʻi loa o ka aupuni. I ke kohoʻana i kahi wahine hou, ua hoʻokipa nuiʻiaʻo ia e ka nani hanohano oʻEsetera. ʻOiaiʻo'Ateretaseta i haʻi koke aku i ka mareʻana,ʻaʻoleʻo ia i nīnau i ke kumu o kēia wahine maikaʻi. ʻO ka manawa wale nō iʻikeʻiaʻo ke akamaiʻo Esetera he hoahānau i kaulana i ka Mō'ī Mordechai Iudaio, nāna i hoʻopakele i ka mō'ī mai ka kipi i nā makahiki i hala aku nei. Akā, ma mua e pili ana i nā Iudaio, ua hoʻoholo ka wahine hou e noho mālie a hūnā i nā mea a pau, a hiki i ka hoʻomakaʻana o ke kipiʻo Aman e kūkulu i nā mea hou.
Ua kaulanaʻo Mordechai no kona kūpaʻa a me kaʻoiaʻiʻo, akā, hōʻoleʻo ia e kukuli iho i mua o ke kahuna pule. Ua huhū ka Hamana naʻaupō, a ua hoʻoholoʻo ia e hoʻopaʻi i nā Iudaio a pau i hoʻopaʻi. Ma ke ala, ua ho'ākākaʻia ka huhū i nā Iudaio ma loko o kēia kanaka e kona kumu. ʻO nā kūpuna o ke kākā'ōlelo he mau koa Amaleka i noho pū me nā mamo aʻIseraʻela. Me ka hilinaʻi i ka makemake o nā akua'ē, ua hailonaʻo ia a hoʻonohonoho i ka lā o ka hoʻopaʻiʻana - i ka lā 15 o ka malamaʻoʻAdara. Ināʻaʻoleʻoe iʻike mua i keʻano o ka inoa Purim holiday, laila ponoʻoe eʻimi i nā aʻa o ka hua'ōlelo ma ka'ōlelo Pelekane Pelekane. Mai ka hua'ōlelo "pure",ʻo ia ka mea i unuhiʻia ma ka hailonaʻana.
ʻO ka mea hoʻopono wale nō o ka poʻe Iudaio wale nō ka mea maikaʻi iā Esetera. Hoʻoikaikaʻo ia i nā lāʻekolu me nā Iudaio'ē aʻe e paʻa paʻa ana, a laila komo i nā keʻena oʻAretasaseta kipi. Ua inu ka wahine akamai a hānai i kāna kāne, a laila hoʻolālā ponoʻo ia iā ia a ua hoʻohikiʻo ia e hoʻokō i nā kuko o kāna wahine. ʻO ka moʻolelo o ka wahine no nā hana kolohe a ke alakaʻi aliʻi alakaʻi i alakaʻi ai i ke aliʻi mana loa i loko o ka huhū. Ua pepehiʻiaʻo Hamana hōʻino, a uaʻaeʻia ka poʻe Iudaio e komo i ka lima a me ka paleʻana, i lilo ai i ka lukuʻiaʻana o nāʻohana o ke kuhina mua a me nā kaukani he nui. Mai ia manawa, ua pili mau ka poʻe Iudaio i ka hoʻomaha o ka Purima a hoʻomanaʻo mau loa ia.
Pehea e hoʻokipaʻia ai ka hoʻokipaʻoliʻoli Purim ma kēia manawa?
He pilikia nui ka poʻe no ka hoʻoholoʻana i ka nui o nā lā e hoʻomanaʻoʻia ai ka hoʻomaha o ka Purima i kēia makahiki aiʻole ia makahiki. Ke hāʻule mau nei kaʻahaʻaina i ka 14 a me ka 15, i ka hopena o Feberuari a i ka hoʻomakaʻana o Malaki. ʻO ka hoʻololiʻana o nā lā ma muli nō o ka emi o ka makahiki makahiki ma mua o ka makahiki kau no hoʻokahi makahiki heʻumi. No laila, he laʻana, inā i hoʻomanaʻoʻia ka 2016 Purim i ka lā 23 o Malaki, a laila i ka makahiki 2017 e lilo kēia mākaʻikaʻi
Ma ke kanawai o Purima, aohe mea i olelo ia, nolaila, hiki ke hana i keia la, aka, he mea pono ole. 1 ¶ A iloko o na halehalawai i ka ahaaina, e heluhelu i na palapala a Esetera, i na mea kahiko, i ke ahiahi a me ke kakahiaka o kela la ae. ʻO ka inoa o kaʻino Aman me ka hoʻonāukiuki nuiʻia e ka lehulehu a ke ho'āʻo nei e make i nā kani o nā kolo. I ka wā e mālamaʻia ai nā kaʻina hoʻopunipuni, inu ka poʻe i ka waina a hāʻawi i ka'ati i ka momona, hāʻawi nā Iudaio waiwai i nā haʻawina i ka poʻeʻilihune. ʻO nā kīʻaha kahiko i ka lā hoʻomaha o Purim patties o kahiʻano hoʻohālike me ka hoʻopihaʻana i nā poppy, nā nati a me nā hua maloʻo . Ma ke ala, ua kapaʻia kēia mau momona maikaʻi "nā pepeiao o Hamana".